زنان بخش عمدهای نفوس افغانستان را تشکیل میدهد و بر اساس قانون اساسی افغانستان، زنان مانند مردان حق دارند تا در پروسه انتخابات رأی بدهند در تعیین سرنوشت سیاسی خود سهم بگیرند. مطابق قانون اساسی زنان همانند مردان میتوانند خود را کاندیدا نمایند و یا به عنوان رای دهنده رای دهند. کمیسون مستقل انتخابات برای سهولت بخشیدن به شرکت زنان در انتخابات، در مراکز ثبت نام و رای دهی محلات جداگانه با کارمندان زن در نظر گرفته است.
کمیسیون مستقل انتخابات شرایطِ برای زنان دارد تا تسهیلات بیشتری چون عدم اجباری بودن اشتراک آنان در انتخابات و عدم استفاده سوء از حق رای آنان، تحکیم بررسی امنیتی آنان از سوی کارمندان زن حین ورود به هریک از دفاتر کمیسیون مستقل انتخابات و مراکز رأی دهی را فراهم نماید.
کاندیداتوری زنان، انتخابات ولسی جرگه و شورای ولسوالی ها
کمیسیون مستقل انتخابات که مسؤول برگزاری هر نوع انتخابات در افغانستان بوده و قرار است به تاریخ ۲۸ میزان ۱۳۹۷ برای احراز کرسیهای ولسی جرگه و شوراهای ولسوالیها انتخابات برگزار کند. چون سیستم انتخاباتی کشور تأمین کنندۀ نمایندگی عمومی و عادلانه بوده، برای تعیین حد اقل کاندیدان زن در هر ولایت طرزالعملها و فورمولی ترتیب داده که مبتنی بر تعداد نفوس هر ولایت میباشد وبه سبب آن تعداد کاندیدان منتخب زن حد اقل دو برابر تعداد کنونی ولایات شده میتواند.
هر گاه در فهرست کاندیدان تعداد کافی زن وجود نداشته باشد که کرسی یا کرسیهای اختصاص یافته به زنان را در یک حوزۀ معین انتخاباتی احراز کند، کمیسیون تدابیری را اتخاذ میکند تا کرسیهای اختصاص یافته به زنان، خالی نماند. وزارت امور زنان و ریاستهای ولایتی آن در مشوره و تفاهم با سایر نهادهای فعال در عرصۀ امور زنان و حقوق بشر و نهادهای جامعه مدنی ولایات مربوط نیز تلاش میکنند زنان واجد شرایط کاندیداتوری را ترغیب و تشویق کنند تا به حیث کاندیدان در انتخابات شرکت کنند. همچنان، اگر در میان درخواست دهندگان کاندیداتوری انتخابات شورای ولسوالی هم تعداد کافی کاندیدان زن وجود نداشته باشند که کرسیهای اختصاص یافته را احراز کنند، ریاستها یا آمریتهای وزارت امور زنان در سطح ولسوالی در مشوره و تفاهم با نهادهای جامعه مدنی فعال در عرصه امور زنان و موافقت زنان معرفی شده، لست نهایی زنان از همان ولسوالی را که به حیث رأی دهنده درآن نام ثبت کرده باشند، ترتیب و به کمیسیون ارائه کنند.
اگر هنگام تهیه فهرست ابتدایی رأی دهندگان تشخیص شود که در یک حوزه انتخاباتی ولسی جرگه و یا شورای ولسوالی تعداد کافی زنان واجد شرایط کاندیداتوری موجود نیست. تدابیر ذیل را در نظر گرفته میشود:
- برای زنان درخواست دهنده که واجد شرایط بوده، اما اسناد و معلومات شان مکمل نیست، وقت داده میشود تا آن را تکمیل کنند؛
- اگر هیچ درخواست دهندهای زن واجد شرایط نباشد، برای کاندیداتوری زنان وقت داده میشود. کمیسیون از وزارت امور زنان، کمیسیون حقوق بشر، نهادهای جامعه مدنی، به خصوص نهادهای جامعه مدنی حمایت حقوق زنان میخواهد زنان واجد شرایط را برای کاندیداتوری ترغیب نمایند.
- چگونگی هماهنگی با سایر نهادها و ترغیب زنان برای کاندیدا شدن در طرزالعمل جداگانه تنظیم شده است.